तुमची रोगपरतिकार शक्ती कमी झाली हे कसे ओळखालं.

कमकुवत रोगप्रतिकारक शक्तीचे पहिले आणि प्रमुख लक्षण किंवा लक्षण म्हणजे ती व्यक्ती कोणत्याही प्रकारच्या संसर्गास अत्यंत असुरक्षित असते. ज्या लोकांची प्रतिकारशक्ती किंवा रोग प्रतिकारशक्ती कमकुवत असते त्यांना इतरांपेक्षा संक्रमण आणि रोग होण्याची अधिक शक्यता असते आणि तेही गंभीर संक्रमण ज्यावर उपचार करणे कठीण असते. इतकेच नाही तर कमकुवत प्रतिकारशक्ती असलेल्या लोकांना देखील असा संसर्ग होण्याचा धोका असतो जो मजबूत रोगप्रतिकार शक्ती असलेल्या लोकांना कधीही होऊ शकत नाही. कमकुवत प्रतिकारशक्ती असलेल्या लोकांना सहसा न्यूमोनिया, मेंदुज्वर, ब्राँकायटिस, त्वचा संक्रमण संसर्गाचा धोका असतो:-

रोग प्रतिकारशक्ती कमकुवत होण्याची लक्षणे..

● अधिक ताणतणाव

अमेरिकन सायकोलॉजिकल असोसिएशनच्या अहवालानुसार, जर एखादी व्यक्ती दीर्घकाळ तणाव किंवा तणावाखाली असेल तर त्याची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते. याचे कारण असे की तणावामुळे शरीरातील लिम्फोसाइट्स (पांढऱ्या रक्त पेशी) कमी होतात जे संक्रमणाशी लढण्यास मदत करतात. एखाद्या व्यक्तीची लिम्फोसाइट पातळी जितकी कमी असेल तितका संसर्ग आणि रोगांचा धोका जास्त असतो.

● दीर्घकाळ सर्दी राहणे.

सामान्य प्रौढ व्यक्तीला सर्दी, नाक वाहणे, वर्षातून 2 ते 3 वेळा शिंकणे आणि बहुतेक लोक 7 ते 10 दिवसात पूर्णपणे बरे होतात हे अगदी सामान्य आहे. पण जर तुम्हाला वारंवार आणि नियमित सर्दी होत असेल आणि औषध घेतल्याशिवाय ही समस्या बरी होत नसेल, तर ते तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत झाल्याचे लक्षण आहे.

● पोटाच्या समस्या

जर एखाद्या व्यक्तीला नियमितपणे अतिसार, गॅस किंवा बद्धकोष्ठताची समस्या येत असेल तर हे देखील कमकुवत किंवा अक्षम रोगप्रतिकारक शक्तीचे लक्षण असू शकते. संशोधनानुसार, आपली 70 टक्के रोगप्रतिकारक शक्ती पचनसंस्थेत असते. अशा स्थितीत पचनसंस्थेमध्ये असलेले चांगले बॅक्टेरिया आणि सूक्ष्मजीव आतड्याला (गट) संसर्गापासून वाचवण्यास मदत करतात.

● जखम भरण्यास जास्त वेळ लागतो.

जळल्यामुळे दुखापत, ओरखडे किंवा जखम होताच तुमची त्वचा लगेचच डॅमेज कंट्रोल करायला लागते. जखम भरण्याची ही संपूर्ण प्रक्रिया रोगप्रतिकारक शक्तीच्या निरोगी पेशींवर अवलंबून असते. परंतु जर तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत असेल तर तुमची त्वचा नवीन त्वचा तयार करू शकणार नाही आणि जखम भरून येण्यास जास्त वेळ लागेल.

प्रतिकारशक्ती कमी होण्याची कारणे.

आपली रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत का आहे हे समजून घेण्यासाठी, प्रथम आपल्याला रोगप्रतिकारक यंत्रणेच्या सर्वात महत्वाच्या भागाबद्दल – पांढऱ्या रक्त पेशींबद्दल जाणून घेणे आवश्यक आहे. नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ ऍलर्जी आणि संसर्गजन्य रोग (NIAID) च्या मते, पांढऱ्या रक्त पेशी नेहमी रक्तामध्ये गस्त घालत असतात आणि बहुतेक वेळा त्यांच्यापासून शरीराचे संरक्षण करण्यासाठी परदेशी आक्रमणकर्त्यांचा शोध घेतात.

परंतु असे अनेक आजार आहेत ज्यामुळे पांढऱ्या रक्त पेशींच्या कार्यावर परिणाम होतो. हे रोग किंवा विकार सौम्य किंवा गंभीर असू शकतात, जसे की: एचआयव्ही, कर्करोग, कुपोषण, व्हायरल हिपॅटायटीस, मधुमेह ल्युपस आणि संधिवात यांसारखे स्वयंप्रतिकार रोग देखील रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करतात.

याशिवाय, अशी काही औषधे देखील आहेत जी रोगांशी लढण्याची आणि रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करतात. ती औषधे कॉर्टिकोस्टिरॉईड्स, केमोथेरपी औषधे आणि शरीरातील जळजळांशी लढण्यासाठी वापरली जाणारी जीवशास्त्र आहेत.

वाढत्या वयामुळे रोगप्रतिकारक शक्तीही कमकुवत होते,

एवढेच नाही तर तुमचे वाढते वय रोगप्रतिकारक शक्ती देखील कमकुवत करते कारण कालांतराने रोगप्रतिकारक शक्तीची प्रतिसाद देण्याची क्षमता कमी होते, ज्यामुळे वृद्धांना संसर्ग आणि आजार होण्याची शक्यता असते. याचे नेमके कारण माहित नसले तरी, शास्त्रज्ञांचे असे मत आहे की शरीरात टी पेशींच्या कमतरतेमुळे असे घडते कारण वयानुसार संसर्गाशी लढण्यासाठी थायमस कमी टी पेशी तयार करते.

रोगप्रिकारशक्ती वाढवण्याचे उपाय..

ज्या लोकांची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत आहे त्यांनी त्यांच्या जीवनशैलीत काही बदल करावेत तसेच काही महत्त्वाच्या गोष्टींची काळजी घ्यावी जेणेकरुन त्यांना संसर्ग आणि रोगांचा धोका कमी होईल आणि निरोगी जीवन जगता येईल. यासाठी:

1. स्वच्छतेची काळजी घ्या

कमकुवत रोगप्रतिकारक शक्ती असलेल्या लोकांसाठी नेहमी निरोगी राहण्यासाठी, त्यांनी स्वच्छतेची, विशेषतः हातांच्या स्वच्छतेची पूर्ण काळजी घेणे फार महत्वाचे आहे. अन्न तयार करण्यापूर्वी आणि नंतर, अन्न खाण्यापूर्वी आणि नंतर, नाक शिंकल्यानंतर, खोकला आणि शिंका आल्यावर, जखम साफ केल्यानंतर लगेच, आजारी व्यक्तीशी संपर्क साधल्यानंतर, स्वच्छतागृह वापरल्यानंतर लगेच, नंतर, नंतर आपले हात साबणाने आणि पाण्याने चांगले धुवा. पाळीव प्राण्यांना स्पर्श केल्यानंतर आणि कचऱ्याला स्पर्श केल्यानंतर बाळाचे डायपर बदलल्यानंतर सुद्धा हात स्वच्छ धुवावे.

2. आजारी लोकांच्या संपर्कात येणे टाळा

जर एखाद्या व्यक्तीची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत असेल तर त्यांनी कोणत्याही प्रकारच्या संसर्गाने किंवा आजारी असलेल्या व्यक्तीच्या अगदी जवळ जाणे टाळावे. एवढेच नाही तर त्यांनी आजारी व्यक्तीचे खाणेपिणेही शेअर करू नये.

3. तणाव नियंत्रित करा

तणावामुळे एखाद्या व्यक्तीची रोगप्रतिकारक शक्ती देखील कमकुवत होते, म्हणून आपल्या तणावाचे व्यवस्थापन आणि नियंत्रण करणे देखील खूप महत्वाचे आहे. ताणतणावावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी योगासने, ध्यानधारणा, मसाज करा, आपल्या आवडत्या छंदांसाठी वेळ द्या, मित्र, नातेवाईक यांच्या संपर्कात रहा.

4. पुरेशी झोप घ्या

नॅशनल स्लीप फाऊंडेशनच्या मते, झोपेच्या कमतरतेचा आपल्या शरीराच्या रोगप्रतिकारक शक्तीवर तणावासारखाच परिणाम होतो. झोपेच्या कमतरतेमुळे रोगप्रतिकारक शक्तीच्या सर्वात महत्वाच्या भागाचे सामान्य उत्पादन कमी होते – पांढऱ्या रक्त पेशी. CDC नुसार, प्रौढांसाठी दररोज रात्री किमान 7 तासांची झोप घेणे खूप महत्वाचे आहे. त्याच वेळी, मुलांसाठी त्यांच्या वयानुसार 8 ते 17 तासांची झोप आवश्यक आहे.

5. संतुलित आहार घ्या.

निरोगी आणि संतुलित आहार माणसाला संपूर्णपणे आनंदी आणि निरोगी ठेवण्यास मदत करतो. ज्या लोकांची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत आहे त्यांनी त्यांच्या आहारात अधिक फळे आणि भाज्यांचा समावेश करावा जेणेकरून त्यांना भरपूर पोषक द्रव्ये मिळू शकतील. याशिवाय कच्चे किंवा कमी शिजलेले मांस, मासे आणि अंडी यांचे सेवन करू नका, फक्त पाश्चराइज्ड दुग्धजन्य पदार्थांचे सेवन करा, फळे आणि भाज्या खाण्यापूर्वी ते पूर्णपणे धुवा आणि स्वच्छ करा.

6. दररोज व्यायाम करा.

नियमित व्यायाम केल्याने तुमचे शरीरही निरोगी राहते. शरीर मजबूत बनवण्यासोबतच, व्यायामादरम्यान एंडोर्फिन हार्मोन्स बाहेर पडतात, ज्यामुळे तणावाची पातळी कमी होते. तथापि, ज्या लोकांची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत आहे त्यांनी अति तीव्रतेचे व्यायाम करणे टाळावे.

7. पूरक आहार घेऊ शकतो

काही वेळा व्यक्तीच्या शरीरात विशिष्ट जीवनसत्त्वे आणि खनिजे नसल्यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते. म्हणून, रोगप्रतिकारक शक्ती पुन्हा मजबूत करण्यासाठी तुम्ही तुमच्या डॉक्टरांना सांगून खालील पूरक आहार घेऊ शकता: