आजचा दिवस भारतीय रेल्वेच्या इतिहासातील अत्यंत महत्त्वाचा दिवस ठरणार आहे. शुक्रवारी सिकंदराबादमध्ये दोन गाड्या पूर्ण वेगाने समोरासमोर येणार आहेत.
स्वदेशी ट्रेन कोलिजन प्रोटेक्शन सिस्टम कवच (कवच) ची आज सिकंदराबादमध्ये चाचणी होणार आहे. यामध्ये दोन गाड्या विरुद्ध दिशेने पूर्ण वेगाने एकमेकांकडे जातील. यापैकी एका ट्रेनमध्ये रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव स्वतः बसणार आहेत, तर दुसऱ्या ट्रेनमध्ये रेल्वे बोर्डाचे अध्यक्ष उपस्थित राहणार आहेत. मात्र ‘आरमार’मुळे या दोन गाड्या एकमेकांना भिडणार नाहीत.
स्वस्त स्वयंचलित ट्रेन टक्कर संरक्षण प्रणाली
रेल्वे अधिकाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, रेल्वे मंत्रालयाने अनेक वर्षांच्या संशोधनानंतर हे तंत्रज्ञान विकसित केले आहे. जगातील सर्वात स्वस्त स्वयंचलित ट्रेन टक्कर संरक्षण प्रणाली म्हणून ‘कवच’ ची जाहिरात रेल्वेकडून केली जात आहे. रेल्वेला शून्य अपघातांचे लक्ष्य गाठण्यात मदत करण्यासाठी स्वदेशी विकसित ऑटोमेटेड ट्रेन प्रोटेक्शन (ATP) प्रणाली विकसित करण्यात आली आहे. कवचची रचना अशा प्रकारे करण्यात आली आहे की निर्धारित अंतरावर त्याच मार्गावर दुसरी ट्रेन आल्याची माहिती मिळाल्यास ती आपोआप थांबेल.
लाल सिग्नलकडे दुर्लक्ष केल्यास ट्रेन आपोआप थांबते
या डिजिटल सिस्टीममुळे रेड सिग्नलकडे दुर्लक्ष करणे किंवा अन्य काही बिघाड अशा मानवी चुकांमुळे ट्रेन आपोआप थांबेल, असे वरिष्ठ अधिकाऱ्यांनी सांगितले. अधिका-यांनी सांगितले की, ढाल बसवण्याची ऑपरेशनल किंमत प्रति किलोमीटर 50 लाख रुपये येईल, तर जागतिक स्तरावर अशा सुरक्षा यंत्रणेची किंमत प्रति किलोमीटर सुमारे 2 कोटी रुपये आहे.
ड्रायव्हर चुकल्यास आर्मर अलर्ट करेल
कवच तंत्रज्ञान ट्रेन चालवताना लोको पायलटच्या ब्रेक, हॉर्न, थ्रॉटल हँडल इत्यादी सर्व हालचालींवर लक्ष ठेवते. ड्रायव्हरकडून अशीच चूक झाल्यास, कवच प्रथम ऑडिओ-व्हिडिओद्वारे अलर्ट करेल. प्रतिसाद न मिळाल्यास, चालत्या ट्रेनमध्ये स्वयंचलित ब्रेक लावले जातील. याशिवाय, ट्रेनला निर्धारित सेक्शन स्पीडपेक्षा जास्त वेगाने धावण्याची परवानगी दिली जाणार नाही. आरएफआयडी उपकरणे रेल्वे इंजिन, सिग्नल यंत्रणा, रेल्वे स्थानकांमध्ये स्थापित केली जातील. कवच प्रणाली जीपीएस, रेडिओ फ्रिक्वेन्सी आदी तंत्रज्ञानाने चालवली जाणार आहे.
रेल्वेमंत्री आणि रेल्वे बोर्डाचे अध्यक्ष उपस्थित राहणार आहेत
सनथनगर-शंकरपल्ली मार्गावरील या प्रणालीच्या ट्रायल रनचा भाग म्हणून रेल्वेमंत्री अश्विनी वैष्णव सिकंदराबादला पोहोचतील. एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, रेल्वेमंत्री आणि रेल्वे बोर्डाचे अध्यक्ष ४ मार्च रोजी होणाऱ्या चाचणीत सहभागी होतील. टक्कर संरक्षण प्रणाली तीन परिस्थितींमध्ये कशी कार्य करते ते आम्ही दाखवू – हेड-ऑन टक्कर, मागील बाजूची टक्कर आणि धोक्याचा सिग्नल.
जाणून घ्या- प्रणाली प्रथम कुठे स्थापित केली जाईल
‘कवच’ प्रणालीमध्ये उच्च वारंवारता रेडिओ कम्युनिकेशनचा वापर केला जातो. अधिकार्‍यांच्या मते, चिलखत SIL-4 (सिक्युरिटी स्टँडर्ड लेव्हल फोर) शी सुसंगत आहे, जी कोणत्याही सुरक्षा प्रणालीची सर्वोच्च पातळी आहे. ही प्रणाली सुरू झाल्यानंतर, पाच किलोमीटरच्या परिघात असलेल्या सर्व गाड्या लगतच्या रुळांवर उभ्या असलेल्या ट्रेनच्या सुरक्षेसाठी थांबतील. चिलखत प्रति तास 160 किलोमीटर वेगासाठी मंजूर आहे.