समाजात नवा बदल होताना दिसत आहे, लहान वयातच मुलांचा आई-वडील आणि कुटुंबाशी असलेली ओढ संपत चालली आहे. मुलांना त्यांच्या पालकांकडून पैसा आणि सुविधा हव्या असतात पण त्यांचा त्यांच्या आयुष्यात हस्तक्षेप सहन होत नाही. काही मुलं इतकी बोलकी असतात की ते त्यांच्या पालकांना स्पष्टपणे सांगतात की त्यांना कोणत्याही प्रकारचे बंधन आवडत नाही. शाळांमधील समुपदेशकांपर्यंत (काउंसलर्स) पोहोचणाऱ्या समस्या पाहून आठवी ते बारावीपर्यंतच्या मुलांमध्ये असे वर्तन सर्रास होत असल्याची माहिती आहे. अशा परिस्थितीत पालक चिंतेत पडून समुपदेशकांची (काउंसलर्स) मदत घेत आहेत.
का होत आहे ही समस्या.
तज्ज्ञांच्या मते, आजच्या मुलामध्ये पालकांशी संयम किंवा आसक्ती नाही. यामागचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे पालक आपल्या मुलांप्रती असलेल्या जबाबदाऱ्या पूर्ण करू शकत नाहीत. मुलांच्या भवितव्यासाठी पैसे कमवून त्यांना चांगल्या शाळेत घालणे, पैशाने त्यांची इच्छा पूर्ण करणे हे कर्तव्य पार पाडते, असे पालकांना वाटते. पण तसे नाही. अशा प्रकारे मुलाच्या आतून भावना संपुष्टात येऊ लागतात आणि तोही यांत्रिक जीवन जगू लागतो. त्याला मित्रांभोवती राहणे आवडते आणि कुटुंब नाही.
पालक घेत आहेत तज्ञांचा सल्ला
मुलांच्या वर्तनातील या बदलाबाबत अनेक पालक तज्ज्ञांचा सल्ला घेत आहेत. न्यूरोसायकॉलॉजिस्ट तेजस्विनी यांच्या मते, किशोरवयीन मुलांमध्ये अशा समस्या सर्रास होत आहेत. मुलांना यांत्रिक जीवनातून बाहेर काढून भावनांच्या दुनियेत आणण्याचा सल्ला ती पालकांना देते, जेणेकरून त्यांच्यात कुटुंबाविषयीची ओढ आणि आदर वाढेल.
मित्रच बनत चालले त्यांचे जग
किशोरवयात मुले मित्रांनाच जग मानू लागली आहेत. DPSG शाळेच्या प्राध्यापिका भावना छिब्बर यांच्या म्हणण्यानुसार, पालक इतके व्यस्त आणि नेहमीच थकलेले असतात की ते मुलांकडे लक्ष देऊ शकत नाहीत, त्यांची प्रत्येक भावनिक गरज पैशाने पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करतात. या प्रयत्नात, मूल हळूहळू त्यांच्याशी तितकेच नाते जोडू लागते जेवढे त्याच्या गरजा पूर्ण होतात आणि त्याच्या भावना मित्रांशी जोडू लागतात. काही वेळा त्याचे दुष्परिणामही समोर येतात.
जाणून घ्या काय आहे तज्ञांचे म्हणणे..
‘पैसे मिळवण्याची जेवढी गरज असते, तेवढीच मुलांना आपुलकीची भावना देण्याचीही गरज असते. आजचे मूल लहान वयातच पालकांपासून दूर जात आहे आणि मित्रांना स्वतःचे जग बनवत आहे कारण ते पालकांना फक्त पैसे कमविण्याचे यंत्र समजतात.
-तेजस्विनी सिन्हा, न्यूरोसायकॉलॉजिस्ट
बदलत्या काळात पालकांच्या जबाबदाऱ्या दुहेरी झाल्या आहेत पण पालक त्या पूर्ण करू शकत नाहीत. ज्या वयात मुलांना सोबत असण्याची गरज असते त्या वयात ते मुलांना साथ देऊ शकत नाहीत आणि नंतर पश्चात्ताप करतात.
– कॅरोल डिसोझा, समुपदेशक, मानव रचना इंटरनॅशनल स्कूल, गुरुग्राम
‘पालकांनी हे समजून घेतले पाहिजे की पैसे मुलांना वाढवू शकत नाहीत, परंतु त्यांना गुणवत्तापूर्ण वेळ देणे आवश्यक आहे, त्यांच्या आनंदात आणि संकटात त्यांना साथ देण्याची गरज आहे.’
– भावना छिब्बर, प्रोफेसर, डीपीएसजी, गुरुग्राम