📊 आता बदलणार शेअर बाजाराचे नियम, 27 जानेवारीपासून T+1 प्रणाली लागू होणार!

🔰भारतीय शेअर बाजारात 27 जानेवारीपासून नवीन सेटलमेंट-सिस्टम सुरू होणार असून ही प्रणाली लागू झाल्यावर सेटल-मेंटचा कालावधी कमी होणार आहे. यापूर्वी, असाच काहीसा बदल सन 2003 मध्ये करण्यात आला होता, जेव्हा T+3 ऐवजी T+2 प्रणाली लागू करण्यात आली होती. आता तब्बल दोन दशकंनंतर नवीन सेटलमेंट प्रणाली लागू होणार आहे.

भारतीय इक्विटी मार्केट 27 जानेवारीला पूर्णपणे लहान हस्तांतरण चक्राकडे वळेल, ज्याला T+1 सेटलमेंट म्हणतात. हा नियम लागू झाल्यानंतर, व्यवसाय संपल्यापासून 24 तासांच्या आत विक्रेत्याच्या आणि खरेदीदाराच्या खात्यात पैसे मिळण्याची परवानगी दिली जाईल. सोप्या शब्दात, तुम्ही तुमच्या पोर्टफोलिओमध्ये समाविष्ट असलेला स्टॉक विकल्यास, पैसे २४ तासांच्या आत तुमच्या खात्यात जमा होतील. सर्व लार्ज-कॅप आणि ब्लू-चिप कंपन्या 27 जानेवारी रोजी T+1 प्रणालीवर स्विच करतील.

सध्या लागू असलेली T+2 प्रणाली

सध्या बाजारात T+2 प्रणाली लागू आहे. यामुळे खात्यात पैसे पोहोचण्यास ४८ तास लागतात. 2003 पासून शेअर बाजारात T+2 नियम लागू आहे. 27 जानेवारी 2023 पासून यामध्ये बदल होणार आहे. T+1 सेटलमेंट सिस्टीम गुंतवणूकदारांना निधी आणि शेअर्स वेगाने आणून अधिक व्यापार करण्याचा पर्याय देईल. जेव्हा खरेदीदाराकडून शेअर्स प्राप्त होतात आणि खरेदीदारांकडून पैसे प्राप्त होतात तेव्हाच सेटलमेंट सायकल पूर्ण होते. भारतातील सेटलमेंट प्रक्रिया अजूनही T+2 रोलिंग सेटलमेंट नियमावर आधारित आहे. T+1 नियमांच्या अंमलबजावणीमुळे बाजारात तरलता वाढेल.

गुंतवणूकदारांवर काय परिणाम होईल?

जर तुम्ही शेअर बाजारात गुंतवणूक केली तर साहजिकच तुमचे डिमॅट खाते असेल. सध्या तुम्ही शेअर खरेदी केल्यास तो दोन दिवसांनी तुमच्या खात्यात जमा होतो. कारण सध्या T+2 नियम लागू आहे. T+1 व्यवस्था लागू झाल्यानंतर त्याच दिवशी शेअर्स तुमच्या खात्यात जमा केले जातील.

दुसरीकडे, जर तुम्ही शेअर्स विकले तर त्याचे पैसे 24 तासांच्या आत तुमच्या खात्यात जमा होतील. हा नियम लागू झाल्यानंतर बाजारात अधिक रोकड उपलब्ध होणार आहे. अधिक रोकड उपलब्ध झाल्यामुळे गुंतवणूकदार मोठ्या प्रमाणात खरेदी-विक्री करू शकतील, त्यामुळे बाजाराचे प्रमाण वाढेल, असे बाजारातील तज्ज्ञांचे मत आहे.

बाजारात अस्थिरता वाढू शकते

दुसरीकडे, काही बाजारांचे तज्ज्ञ असेही सांगतात की T+1 प्रणाली लागू केल्यामुळे बाजारात अस्थिरता वाढण्याची शक्यता आहे. कारण सेबीच्या या हालचालीमुळे कॉर्पोरेट्स आणि FII, DII सारख्या अधिक आणि मोठ्या गुंतवणूकदारांना अधिक तरलता उपलब्ध होऊ शकते. यामुळे मार्जिनची आवश्यकता कमी होऊ शकते, ज्यामुळे शेअर बाजारातील अस्थिरता वाढू शकते. मात्र, छोट्या गुंतवणूकदारांवर त्याचा फारसा परिणाम होणार नसल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे.

भारतीय शेअर बाजारात 1 एप्रिल 2003 रोजी सेटलमेंट सिस्टम T+2 वरून T+3 मध्ये बदलण्यात आली. या बदलाच्या दोन दशकांनंतर आता T+1 प्रणाली लागू होणार आहे.